پنجمین کنگره اروپایی آسیایی فارماکواپیدمیولوژی در دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز به کار کرد

به گزارش سینا رسانه دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده داروسازی، افتتاحیه این همایش باعنوان جایگاه فارماکواپیدمیولوژی در پیشبرد و ارتقا سلامت با حضور چهره‌های علمی کشور دکتر شاهین آخوندزاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، دکتر سید رضا رئیس کرمی سرپرست دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر کامران باقری لنکرانی رئیس مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز و رئیس کنگره، دکتر محمد عبداللهی رئیس مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دبیر کنگره، دکتر باقر لاریجانی رئیس پژوهشگاه غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر جمشید سلام زاده معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر شکوفه نیک‌فر، رئیس مرکز تحقیقات پزشکی فردی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر اکبر عبداللهی اصل سرپرست اداره کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، دکتر فاطمه سلیمانی رئیس مرکز تحقیقات تجویز و مصرف منطقی دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر ماندانا حسن زاد معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پزشکی فردی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر عباس حاجی آخوندی رئیس مرکز تحقیقات گیاهان دارویی و جمعی از اساتید، دستیاران و دانشجویان ۲۴ آذر ۱۴۰۳ در دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد.

فارماکواپیدمیولوژی؛ پیوند علم و جامعه
فارماکواپیدمیولوژی، به‌عنوان شاخه‌ای نوین در علم داروسازی، بر تحلیل عمیق اثرات داروها بر جمعیت‌های مختلف تمرکز دارد. این حوزه علمی، ابزار ارزشمندی برای مطالعه مصرف منطقی داروها، پیشگیری از عوارض جانبی و ارتقای اثربخشی درمان‌ها به شمار می‌آید. این کنگره فرصتی است برای تحلیل علمی چالش‌های دارویی ایران و بررسی راهکارهای نوین با رویکردهای جهانی نظیر مدیریت داده‌ها، پزشکی شخصی، و تجویز منطقی دارو.

تأکید بر پزشکی فردی و توسعه صنعت دارویی
در سخنرانی افتتاحیه، دکتر محمد عبداللهی، دبیر علمی کنگره، با اشاره به اهمیت مواجهه با چالش‌های دارویی و تمرکز بر پزشکی فردی، اظهار داشت: «این رویداد فرصتی است تا پژوهشگران و متخصصان از دستاوردهای علمی جدید در حوزه داروسازی آگاه شوند و راهکارهای نوین برای مسائل دارویی ارائه کنند.» وی افزود: فارماکواپیدمیولوژی به‌عنوان یکی از شاخه‌های نوآورانه علوم سلامت، نقش کلیدی در تحلیل مصرف داروها، شناسایی عوارض جانبی و بهبود پیامدهای درمانی دارد. این علم میان‌رشته‌ای، ضمن بررسی تعاملات دارویی و تأثیرات داروها بر جوامع، تلاش می‌کند تا کاربرد مؤثرتر و ایمن‌تر داروها را در سطح جهانی تقویت کند.
متخصصان این حوزه با بهره‌گیری از روش‌های مطالعاتی مدرن نظیر مطالعات هم‌گروهی (Cohort)، مطالعات مورد-شاهدی (Case-Control) و آنالیز داده‌های کلان، روندهای جدیدی برای مقابله با چالش‌های بهداشتی مانند مقاومت آنتی‌بیوتیکی و بیماری‌های غیرواگیر ایجاد کرده‌اند.
در مسیر ارتقای این علم، بحث درباره روندهای آینده و روش‌های پیشگیری از سوگیری و مخدوش‌گری یکی از دغدغه‌های مهم پژوهشگران است. استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی بزرگ و به‌کارگیری روش‌های تحلیل پیشرفته می‌تواند گام بلندی در حل این چالش‌ها باشد.

معضلات صنعت دارویی ایران؛ از کمبود دیتا تا مشکلات مالی
دکتر شاهین آخوندزاده با اشاره به پیچیدگی‌های بازار دارویی ایران، از نبود زیرساخت مناسب داده‌ها و کمبود حمایت مالی صنعت انتقاد کرد. وی گفت: «در ایران، مطالعات دارویی تحت مسئولیت سازمان غذا و دارو است، اما با چالش‌های محرمانگی و دسترسی به اطلاعات مواجه هستیم. تقویت بانک‌های اطلاعاتی و ارتباط صنعت با دانشگاه از الزامات پیشرفت در این حوزه است.»

ارتقای رشته فارماکواپیدمیولوژی
دکتر سید رضا رئیس کرمی نیز با تأکید بر جایگاه فارماکواپیدمیولوژی در نظام سلامت گفت: «این رشته باید به‌عنوان یکی از محورهای اصلی آموزش داروسازی در دانشگاه‌ها مطرح شود تا بتوان از ظرفیت آن برای بهبود کیفیت داروها و سلامت جامعه بهره برد.»

نگرانی‌ها درباره مصرف آنتی‌بیوتیک و بیماری‌های غیرواگیر
دکتر کامران باقری لنکرانی، رئیس کنگره، وضعیت تجویز آنتی‌بیوتیک در کشور را نگران‌کننده دانست و بیان کرد: «مقاومت آنتی‌بیوتیکی یکی از چالش‌های مهم حوزه داروسازی است که توجه ویژه‌ای می‌طلبد. همچنین، با افزایش بیماری‌های غیرواگیر، نقش این رشته در بهبود سیاست‌گذاری‌های دارویی پررنگ‌تر می‌شود.»

در ادامه بخش‌هایی از پنل‌های تخصصی این همایش به شرح ذیل آورده شده است:
بررسی باورهای نادرست و چالش‌های نوین در بازار دارویی ایران
دکتر اکبر عبداللهی اصل، سرپرست اداره کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، در پنجمین کنگره فارماکواپیدمیولوژی اعلام کرد: تصور ایران به‌عنوان پرمصرف‌ترین کشور جهان در دارو اشتباه است. بازار دارویی ایران حدود ۴ میلیارد دلار ارزش دارد و سرانه مصرف دارو در کشور تنها ۵۰ دلار، کمتر از میانگین جهانی است.

پزشکی شخصی؛ آینده درمان‌های دارویی
دکتر باقر لاریجانی رئیس پژوهشگاه غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، در پنلی درباره "پزشکی شخصی" چنین توضیح داد: این رویکرد انقلابی، با استفاده از داده‌های پیشرفته، امکان شناسایی بیماران پرریسک و تجویز درمان‌های کم‌عارضه‌تر را فراهم می‌کند. پزشکی شخصی به‌ویژه در بیماری‌های انکولوژی، باعث بهبود کیفیت زندگی بیماران شده است.

تجویز منطقی دارو؛ دغدغه‌ای میان‌بخشی
 دکتر فاطمه سلیمانی، رئیس پنل سیاستگذاری دارو، بیان کرد که چالش اصلی کشور در حوزه دارویی، مدیریت داده‌های بزرگ است، نه تولید آن‌ها. او حوزه تجویز و مصرف منطقی دارو را نیازمند همکاری بین‌بخشی دانست و تاکید کرد که این موضوع تنها بر عهده سازمان غذا و دارو نیست.

ردپای علوم جدید در فارماکواپیدمیولوژی؛ تحولی در صنعت دارو و سلامت
دکتر شکوفه نیک‌فر، رئیس مرکز تحقیقات پزشکی فردی دانشگاه علوم پزشکی تهران، فارماکواپیدمیولوژی را علم بررسی اثرات واقعی داروها در جمعیت‌های بزرگ دانسته که با استفاده از داده‌های واقعی به تحلیل اثرات ناخواسته و تداخلات دارویی می‌پردازد.
وی با اشاره به تحول این علم از طریق ادغام ژنومیکس و اقتصاد دارویی، تاکید کرد که تحلیل رفتار ژنی و کنترل داده‌های دارویی به بهینه‌سازی مصرف دارو و کاهش اثرات نامطلوب کمک می‌کند. همچنین، سالمندی جمعیت و افزایش هزینه‌های دارویی از چالش‌هایی است که این علم با آن روبه‌روست

تحول در پایش عوارض دارویی
دکتر جمشید سلام‌زاده، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به پیشرفت‌های فارماکوویجیلنس در کشور اشاره کرد. او سه مسیر اصلی پایش دارو را شامل ورود فارماکوویجیلنس، پایش عوارض دارویی در بیمارستان‌ها، و تدوین دستورالعمل‌های مدون معرفی کرد. به گفته وی، از سال ۱۳۷۷ تاکنون، مقالات و دستورالعمل‌های متعددی در این زمینه تدوین و اجرا شده است.

این کنگره سه روزه که از ۲۴ تا ۲۶ آذر ۱۴۰۳ و هم‌زمان با هفته پژوهش برگزار می‌شود، می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های گسترده داخلی و بین‌المللی در حوزه بهینه‌سازی نظام دارویی باشد.