فارماکوگنوزی

تاریخچه

با توجه به اهمیتعلم داروهای گياهی در داروسازی نوین و اهمیت آموزش آن، گروه فارماکوگنوزی(Pharmacognosy) در سال 1340 به صورت يک گروه مستقل دردانشکده داروسازی واقع در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران آغازبه کار کرد. این گروه طی سالیان قبل از تاسیس مستقل، به صورت زيرمجموعه دانشکدهداروسازی فعالیت داشت و پس از تربیت نیروهای متخصص مورد نیاز و تهیه امکاناتو تجهیزات مناسب از آن منشعب گردید.

از ابتدای تشكيلمدرسه داروسازی گروه مفردات پزشکی كه شامل گیاه شناسی،‌ مفردات طب واستريليزاسيون بود، از ارکان داروسازی به حساب می آمد و درس مربوطه را مرحوم دکترنامدار به عهده داشت و از آنجا كه ریاست فنی دانشکده و سپس رئیس مستقل دانشکدهشدند، این گروه بسیار قوی به فعالیت مشغول بود. MateriaMedica نامگروه در سال 1320 بود كه ترجمه آن مفردات پزشکی است و فارماکوگنوزی لفظ انگلیسی آنمی باشد.

کسانی كه با دکتر نام دار کار می کردندفارغ التحصيل دانشکده بودند و در سالهای 1318 تا 1324 دکتری خود را گرفتهبودند، این افراد عبارت بودند از : دکتر اختر فردوس ، دکتر اولیایی ،دکتر مجتبایی، دکتر مشیدی، دکتر مهدی سمسار و دکتر شاهرخ.

رشته گیاه شناسیکرسی نداشت و زیر نظر دکتر گل گلاب بود كه دکتر مفتاح، دکتر عرفان وآقای حاج غفوری آن را اداره می كردند. دانشکده پزشکی هم يک بخش گياه شناسی داشت كهزیر نظر آقای دکتر گل گلاب اداره می شد.

دردهه40 برنامهها از سالانه به دو نيم سال تغيير يافت ولی تا چندين سالپياده نشد. با آمدن پرفسور رضا در همين تاريخ و رياست دانشگاه ايشان، گروه هایدانشگاهی پيشنهاد شد ولی اين گروه ها در اواخر دهه 40 تشكيل شد. در نتيجهگياه شناسی پزشكی به گياه شناسی داروسازی منتقل شد و گروه فارماكوگنوزی از ادغامدو گروه مفردات پزشكی و گياه شناسی تشكيل گردید.

سال 1341 پساز انحلال دانش سرای عالی، آقای دكتر زرگری به دانشكده داروسازی منتقل شدند. او کهخود جزء گروه گياه شناسی بود با ادغام شدن گروه ها، به گروه فارماكوگنوزی ملحقشد. با آمدن پرفسور رضا بسياری از اساتيد قدیمی بازنشسته شده و افرادجديد استخدام شدند از جمله آقايان دكتر آينه چی و دکتر ايزد دوست كه تخصص خود رادر آمريكا گرفته بودند به اين گروه آمده و فعاليت تحقیقاتی و تدریس خود آغازکردند. در این دوره، رئيس گروه آقای دكتر زرگری بود و آقایان دکتر نامدار، دكترشاهرخ ، دكتر مفتاح و دكتر فردوس بازنشسته شده بودند. پس ازانقلاب اسلامیايران گروه فارماکوگنوزی کار خود را با اساتيد دیگری از جمله دکترامین، دکتر صالحیسورمقی، دکتر یاسا، دکتر امن زاده، دکتر حاجی آخوندی، دکتر شمس اردکانی، دکتر ناجیو دکتر معصومی ادامه داد و در طی زمان اساتید دیگری از جمله دکتر منصف اصفهانی ودکتر خانوی به گروه اضافه گردیدند. در این مدت گروه موفق به کسبرتبه دوم آموزشی در هفتمین جشنواره ابن سینا (سال 1384)گردید. در سال 93-94تعدادی از اساتید پیشکسوت گروه از جمله دکترامین، دکتر صالحی سورمقی، دکتر یاسا ودکتر امن زاده بازنشسته گردیده و طی این سالها و بعد از آن اساتید جوان تر از جملهدکتر توفیقی، دکتر ادهمی، دکتر وزیریان و دکتر دلنوازی به گروه اضافهگردیدند.

در حال حاضر اينگروه دارای 3 آزمايشگاه مجهز با امکانات مناسب برای انجام تحقيقات علمی- کاربردیدرزمينه های مختلف علم فارماکوگنوزی، يک هرباريوم دارای کد بين المللی TEH و مجهز باامکانات مناسب جهت نگهداری وتعيين نام علمی گياهان و نيز يک هربوراتوم ( مجموعهزنده آموزشی و پژوهشی گياهان دارويی به مساحت 530 متر مربع)، همچنين يک آزمايشگاهآموزشی برای ارائه دروس عملی مربوط به اين رشته است. همچنين مرکز تحقيقات گياهاندارويی که از بطن گروه برخاسته، اکنون به عنوان يک نهاد مستقل فعاليت پژوهشی مستمرو موفقی از خود نشان می دهد. 8 عضو هيئت علمی تمام وقت در زمينه های آموزشی،پژوهشی و همچنين 6 کارشناس در گروه اشتغال دارند که حاصل فعاليتهای آنها در طیسالهای اخير، اجرای ده ها طرح تحقيقاتی مصوب، انتشار بيش از 200 مقاله علمی درمجلات معتبر خارجی و داخلی، انتشار بیش از 10 کتاب در زمینه علم فارماکوگنوزی،راهنمائی بيش از 500 پايان نامه دکترای عمومی و تخصصی و نيز شرکت در کنگره هایمتعدد خارجی و داخلی و برگزاری دوکنگره ملی در زمينه تحقيقات گياهان دارويی وفارماکوگنوزی می باشد.

رشته دکترایتخصصی فارماکوگنوزی نيز که بالاترين مقطع تحصيلی در اين زمينه میباشد از سال 1367فعاليت خود را آغازکرده و شامل مجموعه ای هماهنگ از فعاليتهای آموزشی، پژوهشی وتحقيقاتی است که به تربیت نیروی انسانی کارآمد در مقطع .Ph.D میپردازد.

رشته های بیوتکنولوژی داروئی و داروسازی سنتی نیز از جمله مشتقات گروهفارماکوگنوزی در سال های بعد از انقلاب اسلامی می باشند.

اهداف

1. تقویت انگیزه و افزایش سطح مشارکت اعضای هیات علمی در زمینه فرآیندهای سیاست گذاری، برنامه ریزی، پایش، نظارت و ارزشیابی در حوزه آموزش، پژوهش و مدیریت و فراهم کردن بستر لازم برای انجام فعالیت های توسعه ای و کاربردی

2. توسعه کمی و کیفی آموزش، پژوهش و فناوری در زمینه های مختلف فارماکوگنوزی

3. ارتقای کیفیت برنامه های آموزشی و پروژه های تحقیقاتی بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی

4. توسعه و گسترش رشته های تحصیلات تکمیلی از طریق توسعه ارتباطات علمی با سایر موسسات آموزشی و پژوهشی، ارتقاء و سازماندهی فضای فیزیکی و امکانات موردنیاز گروه

5. کمک به تحقق اقتصاد دانش بنیان و پیشرفت صنایع حوزه سلامت از طریق ظرفیت های علمی و فناوری فارماکوگنوزی

6. افزایش سطح ارتباطات بین المللی از طریق جذب دانشجویان خارجی و ایجاد بستر مناسب برای دوره های کوتاه مدت فرصت مطالعاتی اعضاء هیات علمی و پروژه های مشترک با مراکز دانشگاهی و علمی- فناوری

7. توسعه بستر مناسب برای بروز خلاقیت ها و تربیت دانشجویان نمونه و فراهم سازی امکانات مناسب برای دانشجویان نمونه و دستیاران در راستای کسب دانش و مهارت های لازم در مدیریت پروژه های پژوهشی و فناوری

8. توانمند سازی دستیاران در روند مهارت های آموزشی، دانش پژوهی واجرایی

لیست اساتید گروه

تقویم آموزشی

فارماکوگنوزی 2 ورودی 92، یکشنبه و چهارشنبه 10-12، سالن نیشابوری
تاریخ	نام استاد	موضوع	جلسه
26/6/96	دکترادهمی	کلیات فنولیک ها و ترکیبات فنولیک ساده ، کومارین ها و گلیکوزیدهای کومارینی	1
29/6/96	دکترادهمی	نفتوکینون ها، کرومون ها، گزانتون ها و آنتراکینون ها	2
2/7/96	دکترادهمی	استوفنون، استیلبن، لیگنان و لیگنین	3
5/7/96	دکترادهمی	تانن ها	4
12/7/96	دکترادهمی	فلاونوئیدها	5
16/7/96	دکترادهمی	آنتوسیانین ها	6
19/7/96	دکترادهمی	نوتراسیوتیکال ها	7
23/7/96	دکتر ادهمی	داروهای گیاهی ضد سرطان	8
26/7/96	دکتر ادهمی	داروهای گیاهی ضد سرطان	9
30/7/96	دکترمنصف	کلیات آلکالوئیدها	10
3/8/96	دکترمنصف	آلکالوئیدهای گروه پیریدین، پیپریدین و تروپان	11
7/8/96	دکترمنصف	آلکالوئیدهای گروه ایزوکینولین	12
10/8/96	دکترمنصف	آلکالوئیدهای گروه کینولین، ایندولی و آلکالوئید آمیدها	13
14/8/96	دکترمنصف	آلکالوئیدهای گروه لوپینان، گزانتان و ایمیدازول	14
17/8/96	دکتر وزیریان	چربی ها و روغن ها	15
21/8/96	دکتر وزیریان	رزینها	16
24/8/96	دکتر توفیقی	فیتوتراپی بیماری های گوارشی	17
1/9/96	دکتر توفیقی	فیتوتراپی بیماری های تنفسی، پوستی	18
5/9/96	دکتر توفیقی	فیتوتراپی بیماری های سیستم اعصاب و قلبی-عروقی	19
8/9/96	دکتر توفیقی	فیتوتراپی بیماری های اختلالات هورمونی	20
12/9/96	دکتر توفیقی	فیتوتراپی بیماری های قند خون ، کبد و ...	21
19/9/96	دکتر توفیقی	تداخلات داروهای گیاهی و شیمیایی	22
22/9/96	دکتر دلنوازی	ویتامین ها و منابع طبیعی	23
26/9/96	دکتر دلنوازی	گیاهان سمی	24
29/9/96	دکتر دلنوازی	گیاهان سمی	25
3/10/96	دکتر دلنوازی	ترکیبات طبیعی و مکانیسم های عمومی	26
6/10/96	دکتر وزیریان	گیاهان دارویی و مکاتب طبی	27
10/10/96	دکترحاجی آخوندی	فرآوری مواد اولیه و محصولات گیاهی و طبیعی	28
13/10/96	دکترحاجی آخوندی	ارزشیابی داروهای گیاهی	29
17/10/96	دکترحاجی آخوندی	ارزشیابی داروهای گیاهی	30

فارماکوگنوزی 2 ورودی 93، دوشنبه 8-10، سه شنبه 1-3، سالن عابدینی
تاریخ	نام استاد	موضوع	جلسه
27/6/96	دکتر وزیریان	کلیات فنولیک ها و ترکیبات فنولیک ساده ، کومارین ها و گلیکوزیدهای کومارینی	1
28/6/96	دکتر وزیریان	نفتوکینون ها، کرومون ها، گزانتون ها و آنتراکینون ها	2
3/7/96	دکتر وزیریان	استوفنون، استیلبن، لیگنان و لیگنین	3
4/7/96	دکتر وزیریان	تانن ها	4
10/7/96	دکتر وزیریان	فلاونوئیدها	5
11/7/96	دکتر وزیریان	آنتوسیانین ها	6
17/7/96	دکتر ادهمی	چربی ها و روغن ها	7
18/7/96	دکتر ادهمی	رزینها	8
24/7/96	دکترخانوی	کلیات آلکالوئیدها	9
25/7/96	دکترخانوی	آلکالوئیدهای گروه پیریدین، پیپریدین و تروپان	10
1/8/96	دکترخانوی	آلکالوئیدهای گروه ایزوکینولین	11
2/8/96	دکترخانوی	آلکالوئیدهای گروه کینولین، ایندولی و آلکالوئید آمیدها	12
8/8/96	دکترخانوی	آلکالوئیدهای گروه لوپینان، گزانتان و ایمیدازول	13
9/8/96	دکتردلنوازی	فیتوتراپی بیماری های گوارشی	14
15/8/96	دکتردلنوازی	فیتوتراپی بیماری های تنفسی، پوستی	15
16/8/96	دکتردلنوازی	فیتوتراپی بیماری های سیستم اعصاب و قلبی-عروقی	16
22/8/96	دکتردلنوازی	فیتوتراپی بیماری های اختلالات هورمونی	17
23/8/96	دکتردلنوازی	فیتوتراپی بیماری های قند خون ، کبد و ...	18
29/8/96	دکتردلنوازی	تداخلات داروهای گیاهی و شیمیایی	19
30/8/96	دکترادهمی	نوتراسیوتیکال ها	20
6/9/96	دکتر ادهمی	داروهای گیاهی ضد سرطان	21
7/9/96	دکتر ادهمی	داروهای گیاهی ضد سرطان	22
13/9/96	دکتر ادهمی	ویتامین ها و منابع طبیعی	23
14/9/96	دکتر ادهمی	گیاهان سمی	24
20/9/96	دکتر ادهمی	گیاهان سمی	25
21/9/96	دکتر ادهمی	ترکیبات طبیعی و مکانیسم های عمومی	26
27/9/96	دکتر ادهمی	گیاهان دارویی و مکاتب طبی	27
28/9/96	دکترحاجی آخوندی	فرآوری مواد اولیه و محصولات گیاهی و طبیعی	28
4/10/96	دکترحاجی آخوندی	ارزشیابی داروهای گیاهی	29
5/10/96	دکترحاجی آخوندی	ارزشیابی داروهای گیاهی	30

گیاهان دارویی، شنبه 10-12، سالن صفری
تاریخ	نام استاد	موضوع	جلسه
25/6/96	دکتر وزیریان	کلیات (تبیین جایگاه گیاهان دارویی در مجموعه داروهای نوین جهان)، تعاریف و اصطلاحات خاص گیاهان دارویی	1
1/7/96	دکتر وزیریان	اصول طبقه بندی علمی گیاهان دارویی بر اساس شاخه، رده، راسته، تیره، جنس، گونه	2
15/7/96	دکتر وزیریان	گونه های مهم دارویی از گروه آلگها و قارچ ها، شناسایی و اثرات درمانی آنها	3
22/7/96	دکتر وزیریان	گونه های مهم دارویی از گروه سرخس ها، دم اسبیان و پنجه گرگیان، شناسایی و اثرات درمانی آنها	4
29/7/96	دکتر وزیریان	گونه های مهم دارویی از گروه بازدانگان، شناسایی و اثرات درمانی آنها	5
6/8/96	دکتر وزیریان	گونه های مهم دارویی از گروه تک لپه ای ها، شناسایی و اثرات درمانی آنها	6
13/8/96	دکترتوفیقی	گونه های مهم دارویی از گروه دولپه ای های بدون گلبرگ، شناسایی و اثرات درمانی آنها	7
20/8/96	دکترتوفیقی	گونه های مهم دارویی از گروه دولپه ای های بدون گلبرگ، شناسایی و اثرات درمانی آنها	8
27/8/96	دکترتوفیقی	گونه های مهم دارویی از گروه دولپه ای های جدا گلبرگ، شناسایی و اثرات درمانی آنها	9
4/9/96	دکترتوفیقی	گونه های مهم دارویی از گروه دولپه ای های جدا گلبرگ، شناسایی و اثرات درمانی آنها	10
11/9/96	دکترتوفیقی	گونه های مهم دارویی از گروه دولپه ای های جدا گلبرگ، شناسایی و اثرات درمانی آنها	11
18/9/96	دکترتوفیقی	گونه های مهم دارویی از گروه دولپه ای های پیوسته گلبرگ، شناسایی و اثرات درمانی آنها	12
25/9/96	دکترتوفیقی	گونه های مهم دارویی از گروه دولپه ای های پیوسته گلبرگ، شناسایی و اثرات درمانی آنها	13
2/10/96	دکتر دلنوازی	گیاهان دارویی موثر بر سیستم اعصاب و سیستم قلبی عروقی	14
9/10/96	دکتر دلنوازی	گیاهان دارویی موثر بر سیستم تنفسی و گوارشی	15
16/10/96	دکتر دلنوازی	گیاهان دارویی موثر بر سیستم ادراری تناسلی، پوست و ...	16

گیاهان دارویی عملی
تاریخ	دستیار	نام استاد	موضوع	جلسه
3/7/96 5/7/96	دکتر پیرعلی دکترحسین سالاری دکتر دباغیان دکتر میرحسینیان	دکترتوفیقی	روش تهیه نمونه هرباریومی، شناسایی نمونه های بازار دارویی و هرباریومی گیاهان دارویی کاج، بسپایک، پرسیاوش، افدرا، دم اسب، بید، شاهدانه، گزنه، بلوط	1
10/7/96 12/7/96	دکتر قدمی دکترحسین سالاری دکتر دباغیان دکتر میرحسینیان	دکتر وزیریان	شناسایی نمونه های بازار دارویی و هرباریومی گیاهان دارویی کرچک، خشخاش، خاکشیر، قدومه شیرازی، قدومه شهری، شاهتره، پنیرک، ختمی رسمی، ختمی زینتی، چای سبز	2
17/7/96 19/7/65	دکتر فرزانه دکترحسین سالاری دکتر دباغیان دکتر میرحسینیان	دکتر وزیریان	شناسایی نمونه های بازار دارویی و هرباریومی گیاهان دارویی اسفند، عناب، شیرین بیان، گون(کتیرا)، خارشتر (ترنجبین)، سنا ایرانی، سنا مکی، مورد، اوکالیپتوس	3
24/7/96 26/7/96	دکتر الیاسی دکترحسین سالاری دکتر دباغیان دکتر میرحسینیان	دکتر دلنوازی	شناسایی نمونه های بازار دارویی و هرباریومی گیاهان دارویی رازیانه، شوید، گشنیز، زیره سبز، زیره کوهی، زیره سیاه، زنیان، انیسون، گلپر	4
1/8/96 3/8/96	آقای بالایی دکترحسین سالاری دکتر دباغیان دکتر میرحسینیان	دکتر ادهمی	شناسایی نمونه های بازار دارویی و هرباریومی گیاهان دارویی قره قات، نعنا دشتی، نعنا فلفلی، آویشن شیرازی، آویشن باغی، بادرنجبویه( ملیس، آسپروگو)، بارهنگ، بارهنگ سرنیزه ای، اسفرزه	5
8/8/96 10/8/96	دکتر پیرعلی دکترحسین سالاری دکتر دباغیان دکتر میرحسینیان	دکتر ادهمی	شناسایی نمونه های بازار دارویی و هرباریومی گیاهان دارویی گل گاوزبان، کاسنی، بابونه دشتی، بابونه شیرازی، زعفران، بومادران، گلرنگ، سورنجان	6
15/8/96	تمام دستیاران		امتحان بخش اول	7
22/8/96 24/8/96	دکتر قدمی دکتر حسین سالاری	دکترتوفیقی	اصول آماده سازی پودر گیاهان جهت انجام خرده نگاری، روش ثبت مشخصات ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک پودر گیاهان دارویی، خرده نگاری پودرهای نشاسته با منشاء گیاهی متفاوت	8
29/8/96 1/9/96	دکتر فرزانه دکتر دباغیان	دکترتوفیقی	خرده نگاری پودر سنا و دیژیتال	9
6/9/96 8/9/96	دکتر الیاسی دکترمیرحسینیان	دکتردلنوازی	خرده نگاری پودر آتروپا و داتوره	10
20/9/96 22/9/96	آقای بالایی دکترحسین سالاری	دکتر دلنوازی	خرده نگاری پودر همیشه بهار و شاهدانه	11
27/9/96 29/9/96	دکتر پیرعلی دکتر دباغیان	دکتر ادهمی	خرده نگاری پودر انیسون و دارچین	12
4/10/96 6/10/96	دکتر قدمی دکتر میرحسینیان	دکتر وزیریان	خرده نگاری پودر زنجبیل و شیرین بیان	13
13/10/96	تمام دستیاران		امتحان بخش دوم	14

داروهای بیولوژیک، دوشنبه 8-10، سالن فخاری
تاریخ	نام استاد	موضوع	جلسه
27/6/96	دکتر توفیقی	معرفی و تعریف داروهای بیولوژیک، دسته بندی، معرفی رفرانس	1
3/7/96	دکتر توفیقی	روش های مختلف تهیه واکسن های میکروبی و ویروسی، آنتی ژنیک و روش های جدید تهیه واکسن	2
10/7/96	دکتر توفیقی	ادامه روش تهیه جدید و طرز نگهداری، موارد احتیاط و تداخل	3
17/7/96	دکتر یاسا	واکسن سیاه سرفه، سل، حصبه (واکسن های قدیمی و جدید)	4
24/7/96	دکتر یاسا	واکسن وبا، طاعون، سیاه زخم	5
1/8/96	دکتر یاسا	واکسن پنوموکوک، مننگوکوک، آنفولانزای میکروبی	6
8/8/96	دکتر یاسا	توضیح واکسن های ویروسی ، واکسن آبله، هاری	7
15/8/96	دکتر یاسا	واکسن تب زرد، آنفولانزای ویروسی، فلج (تزریقی و خوراکی)	8
22/8/96	دکتر یاسا	واکسن های سرخک، سرخجه، اوریون	9
29/8/96	دکتر یاسا	واکسن های هپاتیت ب، هپاتیت آ، آبله مرغان، تهیه واکسن های جدید، جمع بندی و ارائه جدول جدید واکسیناسیون سازمان بهداشت جهانی	10
6/9/96	دکتر دلنوازی	ایمنی غیر فعال، آنتی توکسین ها، آنتی ونین ها و آنتی سرم ها، تولید آنتی توکسین و معرفی فرآورده های حاوی آنتی سرم	11
13/9/96	دکتر دلنوازی	ایمونوگلوبولین های وریدی مونووالان، مونوکلونال آنتی بادی ها	12
20/9/96	دکتر دلنوازی	اینترفرون ها، فرآورده های خونی انسانی	13
27/9/96	دکتر دلنوازی	آلرژی، عوامل مصونیتی، انواع آلرژن ، روش های تشخیصی و درمان آلرژی، فرآورده های تشخیصی	14

فارماکوگنوزی عملی نیمسال اول 96-95

دستیار		استاد (تاریخ)		موضوع	جلسه
دستیاران گروه			دکتر دلنوازی 28/6/96	جلسه توجیهی و گروه بندی کلاس	1
دکتر الیاسی	دکتر فرزانه	دکترادهمی 4/7/96	دکتر وزیریان 2/7/96	تعیین مقدار آب و خاکستر	2
دکتر پیرعلی	آقای بالایی	دکتر منصف 18/7/96	دکتر توفیقی 16/7/96	تعیین مقدار آب و خاکستر	2
دکتر فرزانه	دکتر الیاسی	دکتر خانوی 4/7/96	دکتر دلنوازی 2/7/96	روش های عصاره گیری، کروماتوگرافی لایه نازک	3
آقای بالایی	دکتر پیرعلی	دکترتوفیقی 18/7/96	دکتر دلنوازی 16/7/96	روش های عصاره گیری، کروماتوگرافی لایه نازک	3
دکتر فرزانه	دکتر قدمی	دکتر منصف 25/7/96	دکتر وزیریان 23/7/96	استخراج نشاسته، تعیین مقدار پکتین	4
آقای بالایی	دکتر الیاسی	دکتر ادهمی 2/8/96	دکتردلنوازی 30/7/96	استخراج نشاسته، تعیین مقدار پکتین	4
دکتر قدمی	دکتر فرزانه	دکتر خانوی 25/7/96	دکترتوفیقی 23/7/96	کروماتوگرافی ستونی
				کروماتوگرافی ستونی

اطلاعات تماس

شماره تماس 021-64121211

شماره فکس

پست الکترونیکی

آدرس: خیابان 16 آذر دانشکده داروسازی گروه فارماکوگنوزی